Khi nhắc đến Trần Đăng Khoa, ai cũng phải gật đầu tán thành với danh tiếng của ông, một cây bút lừng lẫy trong làng văn học Việt Nam. Ông không chỉ có sự nghiệp đồ sộ mà còn là một thiên tài bẩm sinh khi cho ra đời tác phẩm đầu tiên ở tuổi lên 8.
Nhiều bài thơ nổi bật của ông đã bỏ lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc, và nổi tiếng nhất trong số đó chính là bài thơ “Cây dừa”, một tác phẩm được sáng tác khi ông mới chỉ 9 tuổi, thể hiện rõ nét phong cách độc đáo của ông. Hãy cùng chúng tôi khám phá những giá trị đặc biệt trong bài thơ “Cây dừa” của Trần Đăng Khoa qua bài viết dưới đây.
Nội dung bài thơ Cây dừa
Bài thơ Cây dừa
Tác giả: Trần Đăng Khoa.
Tập thơ Góc sân và khoảng trời (1968)
Cây dừa xanh toả nhiều tàu
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao
Đêm hè hoa nở cùng sao
Tàu dừa – chiếc lược chải vào mây xanh
Ai mang nước ngọt, nước lành
Ai đeo bao hũ rượu quanh cổ dừa
Tiếng dừa làm dịu nắng trưa
Gọi đàn gió đến cùng dừa múa reo
Trời trong đầy tiếng rì rào
Đàn cò đánh nhịp bay vào bay ra…
Đứng canh trời đất bao la
Mà dừa đủng đỉnh như là đứng chơi
Phân tích bài thơ “Cây dừa”
Bài thơ “Cây dừa” thuộc tập “Góc sân và khoảng trời” được viết khi Trần Đăng Khoa mới chỉ 9 tuổi. Cây dừa là hình ảnh thân quen đối với mỗi người dân Việt Nam; bất cứ vùng quê nào, bạn cũng dễ dàng bắt gặp những hàng dừa thẳng tắp, vươn cao trong bầu trời xanh biếc.
Dù hình ảnh này đã trở nên quá đỗi thân thuộc, nhưng dưới ngòi bút của tác giả, nó lại mang đến cảm giác mới mẻ, độc đáo, đáng yêu và gần gũi. Để có được những mô tả sinh động như vậy, Trần Đăng Khoa đã chăm chút từng chi tiết cảnh vật bằng trái tim nhiệt huyết và chân thành.
Hình ảnh cây dừa hiện lên vô cùng sinh động với đủ bộ phận tự nhiên của nó. Mọi phần của cây dừa, từ gốc tới ngọn, đều được tác giả tìm ra những liên tưởng thú vị và độc đáo:
Khởi đầu bài thơ, hình ảnh cây dừa hiện ra thật gần gũi và thân thuộc, giống như một người bạn có tâm hồn rộng mở, hào phóng. Cây dừa không chỉ đơn thuần là một sinh vật xanh tươi mà còn thể hiện sự giao hòa với thiên nhiên, cùng với vũ trụ bao la xung quanh, thích kết nối và chia sẻ những gì tốt đẹp nhất:
Tác giả nhân hóa cây dừa như con người với động tác “dang tay”, “gật đầu” mềm mại. Trần Đăng Khoa sử dụng phép đối rất tinh tế giữa động từ và danh từ.
Cây dừa hiện lên như người bạn trẻ phóng khoáng, hay người dày dạn kinh nghiệm – “Thân dừa bạc phếch thánh năm”. Từ “bạch phếch” hình dung cuộc sống vất vả, nhưng cây vẫn khỏe mạnh, phản ánh ý chí của người Việt Nam chịu khó mà tràn đầy sức sống. Dù thân dừa đã “bạc phếch”, trái của nó vẫn sum suê như “đàn lợn con”, một liên tưởng thú vị. Khi viết bài thơ ở tuổi 9, tác giả thể hiện hình ảnh hồn nhiên của tuổi thơ qua những đàn lợn con mập mạp. Vị ngọt nước dừa được ví như hũ rượu đeo quanh cổ cây.
Trần Đăng Khoa, với tình yêu thiên nhiên, nhận ra vẻ đẹp từ những điều bình dị. Ông quan sát cảnh vật cả ngày lẫn đêm. Cây dừa ban đêm tỏa sáng huyền ảo, hoa dừa nở kết hợp cùng ánh sao tạo nên bức tranh lung linh. Ban ngày, cây dừa như cô gái dịu dàng chải tóc giữa mây xanh.
Tất cả những nét đẹp của hình ảnh cây dừa được phơi bày một cách rõ ràng và ấm áp nhất ở hai câu thơ cuối. Cây dừa như đang vươn mình ra, lớn lao và kiêu hãnh, tựa như một người lính oai nghiêm, cầm chắc khắc ghi trong tay khẩu súng, thể hiện sự mạnh mẽ và bình tĩnh trước mọi thử thách:
Khi khám phá bài thơ “Cây dừa” của Trần Đăng Khoa, chúng ta không chỉ nhận thấy vẻ đẹp trong những phép so sánh, liên tưởng đến nhiều hình ảnh sống động, mà nét độc đáo của tác phẩm còn nằm ở việc mà qua hình ảnh cây dừa, tác giả tái hiện khung cảnh bình yên của một làng quê Việt Nam, giản dị tràn đầy ánh nắng, gió mát và ánh sao lung linh.
Trong toàn bộ tác phẩm, hình ảnh cây dừa trở thành biểu tượng kết nối với tự nhiên xung quanh. Có lúc, cây dừa hòa mình vào từng cơn gió, dưới ánh trăng huyền ảo, hay như chạm tới những đám mây xanh biếc. Hơn thế nữa, “tiếng dừa” còn mang đến sự dễ chịu, xua tan cái nắng oi ả của mùa hè:
Hình ảnh những hàng dừa nghiêng mình, ôm ấp và mang đến sự thanh bình cho làng quê thân thương đã trở thành biểu tượng quen thuộc trong văn chương cũng như cuộc sống của người Việt. Và một lần nữa, hình ảnh đẹp đẽ ấy được thể hiện sâu sắc qua ngòi bút của nhà thơ trẻ Trần Đăng Khoa, người sở hữu tình yêu mãnh liệt với quê hương và thiên nhiên.
Giáo án bài thơ “Cây dừa” cho giáo viên
1. Mục đích – yêu cầu
Để hỗ trợ trẻ em trong việc phát triển một số kỹ năng cũng như thái độ thông qua việc đọc bài thơ “Cây dừa” của tác giả Trần Đăng Khoa, chúng ta có thể tổ chức nhiều hoạt động cụ thể và đặt ra các mục tiêu rõ ràng. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung bài thơ mà còn khơi gợi sự sáng tạo và cảm xúc của các em đối với thiên nhiên và cuộc sống xung quanh.
Kiến thức:
Trẻ em sẽ nắm rõ tên của bài thơ cùng với tên tác giả sau khi được giới thiệu và lắng nghe đọc tác phẩm đó nhiều lần.
Bên cạnh đó, trẻ sẽ có khả năng hiểu được nội dung của bài thơ thông qua việc giải thích cùng với sự thảo luận về những từ ngữ khó trong tác phẩm.
Kỹ năng:
Trẻ em sẽ thể hiện bài thơ với sự diễn đạt đầy cảm xúc và cảm nhận được âm hưởng của bài thơ thông qua việc luyện tập đọc và trao đổi về những cảm xúc của bản thân đối với tác phẩm.
Thông qua việc đọc thơ và thực hành trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung, trẻ sẽ cải thiện khả năng tập trung và ghi nhớ của mình.
Thái độ:
Trẻ em sẽ được khuyến khích nhằm phát triển niềm say mê trong việc lắng nghe và đọc thơ, đồng thời thể hiện những cảm xúc riêng của mình thông qua việc rèn luyện kỹ năng đọc thơ.
Thông qua nội dung bài thơ, trẻ sẽ tiếp thu được những giá trị liên quan đến việc chăm sóc và bảo vệ cây cối, từ đó hình thành một thái độ đồng cảm và sự quan tâm đến môi trường tự nhiên xung quanh.
2. Chuẩn bị
Đồ dùng của cô: Hình ảnh minh họa cho bài thơ, biểu tượng thay thế từ, tranh cây dừa để trẻ chơi, ti vi, đĩa nhạc.
Đồ dùng của trẻ: Những bộ trang phục gọn gàng.
Địa điểm: Hoạt động có thể diễn ra trong lớp học với không gian thoáng mát và sạch sẽ.
3. Các hoạt động
Hoạt động 1: Ổn định tổ chức
Cô giáo mở nhạc bài: “Em yêu cây xanh“
Tiến hành trò chuyện bằng các câu hỏi:
- Các con vừa thể hiện bài hát nào nhỉ?
- Lợi ích của việc trồng cây xanh là gì và nó mang lại điều gì cho môi trường?
- Để đảm bảo cây cối luôn phát triển khỏe mạnh, các con cần phải thực hiện những công việc gì?
– Giáo dục: Dạy trẻ cách trồng cây xanh sẽ giúp tạo bóng mát cho những buổi dạo chơi.
Vì vậy, các em cần:
– Học cách chăm sóc cây.
– Hiểu tầm quan trọng của việc bảo vệ cây trồng.
– Giới thiệu bài thơ: Cô có bài thơ về một cây nhiều quả, đặc biệt là quả ngọt và nhiều nước. Hôm nay cô sẽ đọc bài “Cây dừa” của Trần Đăng Khoa.
Cô giáo cho trẻ hát bài “ Quả gì” về ngồi theo tổ để nghe đọc thơ.
Hoạt động 2: Cô giáo cung cấp kiến thức
– Cô đọc thơ:
- Cô giáo đọc lần 1: Phải đọc diễn cảm bài thơ.
- Cô giáo đọc lần 2: Đồng thời kết hợp cho trẻ xem tranh minh họa.
– Trích dẫn, đàm thoại:
Cô giáo hỏi Cây dừa trong bài thơ được mô tả như thế nào? Trả lời: “Cây dừa xanh tỏa bóng mát. Rộng tay đón gió, gọi trăng sáng.”
Cô giáo tiếp tục hỏi Thân cây dừa ra sao? Tại sao thân cây lại bạc phếch? Trả lời: “Thân dừa bạc phếch vào mùa hè. Quả dừa giống như lợn con nằm trên cao.”
Cô giáo hỏi Trong bài thơ, nhà thơ Trần Đăng Khoa đã ví những tàu dừa như thế nào? Trả lời: “Đêm hè, hoa nở cùng với sao. Tàu dừa như chiếc lược chải vào mây xanh. Ai mang nước ngọt lành, ai đeo bao hủ rượu quanh cổ dừa.”
Cô giáo hỏi Buổi trưa hè, tiếng dừa có ý nghĩa gì và để làm gì? Trả lời: “Tiếng dừa làm dịu cái oi bức của buổi trưa. Giống như đàn cò trắng bay đến bay đi.”
Cô giáo hỏi Ai là người đứng canh trời đất? Dừa được miêu tả ra sao? Trả lời: “Đứng canh trời đất bao la. Mà dừa cứ thong thả như đang chơi.”
– Cô giáo giải thích từ khó Từ “đủng đỉnh” có nghĩa là từ tốn, chậm rãi.
– Tiến hành giáo dục Cô giáo hỏi các con có biết vì sao chúng ta cần trồng nhiều cây xanh không? Các con phải biết bảo vệ và chăm sóc cây xanh, vì cây xanh giúp không khí trở nên trong sạch và không bị ô nhiễm.
– Cho trẻ đọc thơ:
Cả lớp đọc bài thơ.
Chia lớp thành 2 nhóm: nam và nữ để đọc lại bài thơ.
Sau đó, tổ chức đọc nối tiếp từng câu trong bài thơ.
Chia trẻ thành nhóm từ 4 đến 6 người, yêu cầu các nhóm đọc bài thơ một cách lưu loát và truyền tải cảm xúc hiệu quả.
Cuối cùng, yêu cầu từng trẻ đọc bài thơ cá nhân và sử dụng hình ảnh thay thế từ để giúp các em hiểu rõ nội dung bài thơ hơn. Giáo viên cần theo dõi và sửa lỗi phát âm cho trẻ đối với các từ khó trong bài thơ.
Tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “Gắn nhân vật tạo nội dung bài thơ”.
Cách chơi: Cô giáo chia lớp thành 3 đội, mỗi đội sẽ có một bộ tranh vẽ về nội dung bài thơ cùng với các nhân vật riêng biệt. Khi cô đọc đến câu thơ nào, nếu có nhân vật phù hợp với nội dung tranh, các trẻ sẽ chạy lên lấy nhân vật và gắn vào tranh. Đội nào gắn đúng nội dung tranh khi kết thúc bài thơ sẽ là đội chiến thắng.
Tiếp theo, yêu cầu trẻ đọc lại bài thơ dựa theo nội dung của tranh mà trẻ vừa gắn.
Cuối cùng, củng cố bài bằng cách hỏi các con đã đọc bài thơ gì?
Hoạt động 3 : Kết thúc hoạt động
Cô giáo nhận xét và tuyên dương bạn phát biểu, nói đúng.
Đồng thời, cho trẻ vận động theo nhạc bài hát “Quả gì” và nghỉ ngơi.
Tạm kết
Đây là những bài thơ về cây dừa của Trần Đăng Khoa do INVERT tổng hợp. Mong bài viết giúp trẻ hiểu ý nghĩa và sáng tác thơ về cây dừa, phát triển tư duy.
Bài thơ “Cây dừa” được Trần Đăng Khoa viết lúc còn nhỏ, thể hiện tình yêu thiên nhiên và quê hương. Cây dừa tượng trưng cho phẩm chất tốt đẹp của người Việt: hào phóng, thân thiện, chăm chỉ, có lòng yêu nước mạnh mẽ và tính cách dũng cảm.
Mong rằng bài viết phân tích bài thơ “Cây dừa” cung cấp kiến thức và cảm nhận đầy đủ về tác phẩm. Chúc bạn học tốt!
